არქივი

ქართული სისხლი სხვათა სამსახურში (5) მამლუქები (2)

bpbyu

ახლა როგორც ვთქვით, უნდა გადავიდეთ კონკრეტულ პიროვნებებზე. რუსტამი.

სულეიმან აბუ ლაილი (“ღამის მამა”) (* 1694 ― 1762), ერაყის გამგებელი, ქართველი. 12 წლისა წაიყვანეს უცხოეთში და ერაყის გამგებელს – ჰასან-ფაშას მონად მიჰყიდეს. ნიჭისა და მამაცობისათვის ჰასან-ფაშამ იგი მონობიდან გაათავისუფლა და დააწინაურა. 1749 ერაყის გამგებელი გახდა. სულეიმანის ზეობით იწყება ერაყში მამლუქთა მმართველობის ხანა.

სულეიმან ბუიუქი (დიდი) (1722 ―1802), ბაღდადის ფაშა (1780 – 1802). ახალგაზრდა ოსმალეთში ტყვედ გაყიდეს. იგი ბაღდადში მიიყვანა და ერაყის გამგებელ სულეიმან აბუ ლაილს უფეშქაშა მარდინის ვოევოდამ მუჰამად ეფენდი ბეგმა. 1765 ბასრის გამგებლად დანიშნეს. 1780 ერაყის ხელისუფლებას ჩაუდგა სათავეში და 22 წელი განაგებდა.

იბრაჰიმს ბეგ სინჯიკაშვილი. 1798 წლის 24 ივლისს, როცა ფრანგებმა მამლუქების წინააღმდეგ გაილაშქრეს, ბრძოლაში თავი გამოიჩინა იბრაჰიმ–ბეგმა (მარტყოფელმა სინჯიკაშვილმა). იგი წარჩინებული და გამორჩეული იყო ეგვიპტელ მმართველთა შორის. ბატონის სიკვდილის შემდეგ, ქვეყნის მმართველობა ჩაიბარა და 29 წელი წარმატებულად მართა იგი. იბრაჰიმ–ბეგს ქართველი ცოლი ჰყავდა, მისმა სილამაზემ ნაპოლეონიც კი დაატყვევა, რომელმაც საკუთარ უბის წიგნაკში ორი ინიციალით გამოხატა მისით გამოწვეული აღტაცება: „H.P”. დედოფალი ქართული ჰუმანურობით გამოირჩეოდა და ბევრი ფრანგი კარისკაცი გადაურჩენია სიკვდილს.

დაუდ ხანი (დათო მანველაშვილი). 5 წლისა მოიტაცეს დუშეთიდან. ერაყის ფაშა 1815-1831 წლებში. 1834-1836 წლებში იგი ბოსნიის ბეგლარბეგია; 1838-1839 წლებში კი ოსმალეთის იმპერიის სახელმწიფო საბჭოს _ დივანის თავმჯდომარე. ამის შემდეგ, 1841 წლამდე ანკარის ვილაიეთს განაგებდა. 1846 წელს დაუდი მუჰამედ წინასწარმეტყველის აკლდამის ზედამხედველად _ შეიხ ულ-ჰარამად დაინიშნა მედინაში. დაუდ-ფაშა გურჯი გარდაიცვალა 1851 წელს. განისვენებს იგი მუსლიმანთა წმინდა ქალაქ მედინაში, მართლმორწმუნე ხალიფა ოსმანის აკლდამის გვერდით.
დაუდ ხანმა უდიდესი როლი შეასრულა ერაყის ისტორიაში, იგი იბრძოდა ერაყის დამოუკიდებლობისათვის, შექმნა საკმაოდ ძლიერი არმია,რისთვისაც ჩამოიყვანა სპეციალისტები ევროპიდან. კავშირები დაამყარა რუსეთთან, საფრანგეთთან.
ცნობილია დაუდ ხანის საქართველოსთან ურთიერთობის ზოგიერთი დეტალიც, კერძოდ მან საქართველოში წერილი მისწერა დედამისს. წერილი დაახლოებით ასეთი შინაარსის იყო: კაცი ქვეყანაზე მოვა და ვენახს გააშენებს, რათა ნაყოფი მიიღოს, თქვენ ვენახი გაგიშენებიათ, მაგრამ ნაყოფი ვერ მიგიღიათ, ჩემთვის ილოცეთ მოწყალეო დედაო. თქვენი ძე_ბაღდადის ხალიფა

რუსტამ რაზა (როსტომ რაზმაძე) ეს პიროვნება საკმაოდ გამორჩეულია და საჭიროა მასზე ყველამ იცოდეს. იგი იყო მამლუქი, რომელიც ნაპოლეონმა წაიყვანა და თავის პირად მცველად დაიყენა, რაც მიანიშნებს რუსტამის სხვადასხვა თვისებებზე, პირველ რიგში კი მამაცობაზე და პატიოსნებაზე, რადგანაც ნაპოლეონი მას ენდობოდა. რუსტამი დაიბადა თბილისში, 13 წლის ასაკში მოიტაცეს და კაიროში ტყვედ გაყიდეს. კაიროს შეიხმა ის აჩუქა ნაპოლეონ ბონაპარტეს, რომელმაც იგი პირად მცველად დაიყენა. 1814 წლამდე რუსტამი ნაპოლეონის მცველი იყო. ამ წელს რაზამ ცოლად მოიყვანა მადმუაზელ დუვილი. რუსტამი 1845 წელს გარდაიცვალა სფრანგეთში.

მამლუქების შესახებ უამრავი თქმულება არსებობს, ისიც ცნობილია, რომ მიუხედავად ოსმალეთის წინააღმდეგობისა, აღზევებული მამლუქები კავშირს არ წყვეტდნენ საქართველოს სამეფო კართან, აწვდიდნენ მათ ინფორმაციას აღმოსავლეთში მიმდინარე მოვლენების შესახებ და ხშირად უგზავნიდნენ ფულს და ძვირფას საჩუქრებს.

ესეც საინტერესო ვიდეო მამლუქებზე, ქართულ ენაზე. http://www.youtube.com/watch?v=DpJ-y0XD1KA

მსგავსი ამბები

Back to top button