გიორგი ბრწყინვალე (1286 – 1346) – საქართველოს მეფე (1314 – 1346)
აღიზარდა სამცხეში, მისი ბაბუის (დედის მხარე) ბექა I ჯაყელის (მანდატურთუხუცესი) კარზე. 1299 ყაზან-ყაენმა მცირეწლოვანი გიორგი საკუთარი ძმის დავით VIII-ის წინააღმდეგ ბრძოლაში ჩააბა – მეფედ დანიშნა, მაგრამ მისი უფლებები თბილისს არ სცილდებოდა და ამიტომ “თბილისის მეფეს” უწოდებდნენ. ამავე მიზნით გამოიყენა ყაენმა დავით VIII-ის მეორე ძმა ვახტანგ III (მეფობდა 1302-08 წლებში). 1314 წელს, დავით VIII-ისა და ვახტანგ III-ის გარდაცვალების შემდეგ, გიორგი V-მ მიიღო მეფობა.
გიორგიმ ჩაიბარა დაქცეული ქვეყანა – ეკონომიკურად დაძაბუნებული, პოლიტიკურად დაშლილი, სულიერად დაკნინებული. იდგა „დიდი უსამართლობა და მძლავრებულობა… ერთმანეთის ღალატად დასხმა, დაქცევა ციხეთა, სიკვდილი, ცოლის წაგვრა და დაგდება უბრალოსა – მრავალფერნი ულუსობანი”, არსად “სამართალი აღარ იყო-ღა”.
ქართველი დიდებულები მეფის მტკიცე ხელისუფლებას დიდი ხანია გადაჩვეულები იყვნენ, გიორგის რადიკალური ღონისძიებების გატარება მოუხდა. მეფის ბრძანებით, კახეთში, ცივის მთაზე, სადარბაზოდ მოიწვიეს ურჩი ერისთავები, შეიპყრეს ისინი და სიკვდილით დასაჯეს. მეფემ აღკვეთა ოსთა თავდასხმები და გაათავისუფლა ქალაქი გორი. მიუხედავად ამისა, ქვეყანა იმდენად იყო დანაწევრებული, რომ გიორგის „თბილისის მეფეს” უწოდებდნენ. საჭირო იყო ქვეყნის ერთიანობის აღდგენა.
წარმატებული იყო მეფის საგარეო პოლიტიკაც. გიორგი კარგად ხედავდა, რომ მონღოლთა ძლიერება წარსულს ჩაბარდა და ადრე თუ გვიან მათი სახელმწიფო დაინგრეოდა. საჭირო იყო ფრთხილი და გონიერი მოქმედება, რათა საქართველო ამ ნანგრევებში არ აღმოჩენილიყო. მეფემ შეცვალა დამოკიდებულება ილხანებთან: უარი თქვა აჯანყებებზე და დაიმეგობრა ილხანთა დიდკაცობა, მათ შორის საყაენოს პირველი ემირი – ჩობან ნოინი. ეს უკანასკნელი ყაენ აბუ–საიდის მცირეწლოვნების გამო ფაქტობრივად მართავდა ქვეყანას. გიორგიმ ჩობანისგან უფლება მიიღო თავად აეკრიფა ხარკი. ამან ქვეყნის ეკონომიკა მნიშვნელოვნად გამოაცოცხლა. გიორგიმ საკუთარი ვერცხლის ფულიც კი მოჭრა, რომელსაც „გიორგაული თეთრი“ უწოდა. ჩობანიც თავის მხრივ დაინტერესებული იყო გიორგისთან კარგი ურთიერთობით, ეს საშუალებას აძლევდა მას ქართველთა სამხედრო ძალის იმედი ჰქონოდა.
ყველაზე მთავარი გიორგი ბრწყინვალის მოღვაწეობაში ის იყო, რომ მან იარაღი აღმართა მონღოლთა უღლის გადასაგდებას. აღმართა და თავისი გაიტანა კიდეც მისი მეთაურობით ქართველებმა1335წელს დაამხეს ასწლოვანი ბატონობა მონღოლებისა.
ქართველი მეფე ერთბაშად “მსოფლიო გმირად” იქცა, რადგანმონღოლთ მბძანებლობაში მყოფ მსოფლიოს ხალხტაგან ქართველები იყვნენ პირველები, რომელთაც სწორედ გიორგი ბრწყინვალის მეთაურობით დაამხეს მონღოლური ბატონობა.
ისევ ახმაურდა მსოფლიო ლეგენდარული დავით აღმაშენებლისა და თამარ მეფის სახელმწიფოს ხელახალი აღორძინების თაობაზე. გიორგი მეხუთე ბრწყინვალე თავგამოდებით ზრუნავდა აღედგინა მსოფლიოში დავით აღმაშენებლისა და თამარ მეფის დროინდელი პრესტიჟი საქართველოსი.
გიორგი მეხუთე ბრწყინვალე გარდაიცვალა 1346 წელს, დაკრძალეს გელათში.
