არქივი

მიღწევები, რომელთა გარეშე შეუძლებელი იქნებოდა ცხოვრება

0c07e78daaf3
ადამიანი, ცხოველთა სამეფოს სხვა  წარმომადგენლებისგან განსხვავებით, არც საკმარისად ძლიერია, არც თავდაცვის ან გარემოს არახელსაყრელ პირობებთან შეგუების განსაკუთრებული საშუალებები გააჩნია, მაგრამ არათუ არ გადავშენდით, არამედ გავმრავლდით, გავვრცელდით და ხუთ კონტინენტზე გადავნაწილდით თითქმის 7 მილიარდი რაოდენობით.

ჩვენი მსხნელი ჩვენივე მაღალორგანიზებული, განვითარებული და უაღრესად რთული აგებულების მქონე ტვინია. მისი დამსახურებაა ადამიანის ცნობისმოყვარეობა,  ექსპერიმენტებისადმი მიდრეკილება და მუდმივად ახლის ძიების სურვილი. ამ „თავგადასავლების“ პროცესში, უნებლიედ თუ მიზანმიმართულად, აღმოვაჩინეთ და გამოვიგონეთ ისეთი საშუალებები, რომლებმაც გადამწყვეტი როლი შეასრულა ჩვენი შემდგომი სიცოცხლისუნარიანობისათვის.

ცეცხლის მართვა
4d2a18ebbae1
დაახლოებით მილიონი წლის წინ, ქვედა პალეოლითის პერიოდში აფრიკის ტერიტორიაზე მცხოვრები ე.წ. აშელის (Acheaulean) კულტურის წარმომადგენელი პირველყოფილი ადამიანები საკმარისად ჭკვიანები აღმოჩნდნენ იმისათვის, რომ ცეცხლის დანთება, მართვა და გამოყენება ესწავლათ. ანთებული ჩირაღდნებით ისინი აშინებდნენ და ამგვარად თავს იცავდნენ ცხოველთა თავდასხმისგან. ცეცხლი იყო სითბოს წყარო ცივი კლიმატის დროს, ცეცხლზე მომზადებულმა მრავალფეროვანმა საკვებმა გააუმჯობესა მათი ჯანმრთელობა. ცეცხლის „ტრანსპორტირებამ“ შესაძლებელი გახადა ჩვეული, ძველი სამოსახლოების მიტოვება და ახალ ტერიტორიებზე გადასახლება.
ცეცხლის საშუალებით მოხდა შემდგომ მეტალურგიის განვითარებაც.

მარცვლეული და თესლი
1c8dba1b7747

წარმოიდგინეთ, რა მოხდებოდა, ადამიანს ხვნა–თესვა რომ არ ესწავლა. მთელი დრო ველურ მცენარეთა ნაყოფის შეგროვებაში დაიკარგებოდა, ადამიანთა გამრავლებასთან ერთად კი საკვების ნაკლებობის პრობლემაც დადგებოდა. ეს ძალიან გაწელავდა ყველანაირ პროგრესს და დღეს განვითარების ბევრად უფრო ქვედა საფეხურზე აღმოვჩნდებოდით.

სასმელი წყალი
24d56035143c
განვითარებად და ზოგიერთ განვითარებულ ქვეყანაშიც წყლის დალევამ სერიოზული პრობლემები და საავადმყოფოში იძულებითი ვიზიტი შეიძლება გამოიწვიოს. 2005 წლის WHO–ს მონაცამებით, წელიწადში 3–4 მილიონი ადამიანი იღუპება დაბინძურებული წყლისგან, ანუ უფრო მეტი, ვიდრე ომის, ტერორიზმისა და მასობრივი განადგურების იარაღებისგან. უკიდურესად ღატაკ ქვეყნებში კი დღეში 4000 ბავშვი ხდება ბინძური წყლით ინფიცირების მსხვერპლი.
1854 წელს ბრიტანელმა მეცნიერმა ჯონ სნოუმ აღმოაჩინა, რომ ქოლერასა და სხვა ინფქციურ დაავადებებს იწვევდა ჩამდინარე წყლებში მცხოვრები მიკროორგანიზმები. მან გადაწყვიტა წყლისათვის ქლორის დამატება, რის შედეგადაც დაავადებულთა რიცხვმა საგრძნობლად იკლო. მას შემდეგ, კიდევ უფრო დაიხვეწა წყლის გაფილტვრისა და დაწმენდის პროცესი.
საკვების კონსერვირება
9cc5b0906fca
ბადრიჯნის კონსერვები საკმაოდ თავმდაბალად და მოკრძალებულად გამოიყურებიან საკუჭნაოში და ძნელია, ისინი გენიალურ გამოგონებად მიიჩნიო. მაგრამ ეს ასეა.
მე–18 საუკუნეში ნაპოლეონის ჯარები შიმშილით უფრო იღუპებოდნენ, ვიდრე ბრძოლაში. საფრანგეთის მათავრობამ დააწესა ჯილდო 12000 ფრანკის ოდენობით მისთვის, ვინც გამოიგონებდა საკვების დიდი ხნით შენახვის მეთოდს. პარიზელ მზარეულ ნიკოლას აპერტს, რომელიც ლუდსა და კანფეტებს ამზადებდა, მოუვიდა იდეა – ნახევრად მომზადებული საჭმელი ჩაესხათ ბოთლებში, დაეცოთ საცობები და ჩაეშვათ ადუღებულ წყალში, რათა ბოთლებიდან ჰაერი გამოდევნილიყო. მისი აზრით, სწორედ ჰაერი აფუჭებდა საჭმელს.( მხოლოდ ნახევარი საუკუნის შემდეგ იყო, ლუი პასტერი რომ მიხვდა, „რაც“ აფუჭებდა) ფრანგმა ჯარისკაცებმა მართლაც წაიღეს ამგვარად მომზადებული საკვები და ოთხი თვის შემდეგაც ის საჭმელად ვარგისი იყო.
1810 წელს ინგლისელმა გამომგონებელმა პიტერ დურანდმა მიიღო პატენტი ახალი, გაუმჯობესებული კონტეინერებისა, რომლებსაც დარჩილული ხუფები ჰქონდათ. ორი წლის შემდეგ კი, ბრაიან დონკინმა და ჯომ ჰოლმა გახსნენს პირველი საკონსერვო ქარხანა, სადაც საკვებს უკვე არა მინის, არამედ ლითონის ქილებში აწყობდნენ.
მიუხედავად იმისა, რომ ტექნოლოგიურად განვითარებულ ეპოქაში ვცხოვრობთ, მაინც ხდება სტიქიური უბედურებები ან ისეთი კატასროფები, როდესაც ელექტროდენისა, და შებამაისად, მაცივრის გამოყენება შეუძლებელი ხდება. ასეთ დროს კონსერვირებული საკვები სასიცოცხლო მნიშვნელობას იძენს.

ანტიბიოტიკები
811c1a71dce7
ერთ–ერთი მათავარი საფრთხე, რაც კაციობრიობას პერიოდულად ემუქრება ხოლმე მთელი თავისი ისტორიის მანძილზე, არის ეპიდემიური აფეთქებები. ჯერ მარტო ცნობილმა „შავმა ჭირმა“ მე–14 საუკუნეში 200 მილიონი ადამიანი იმსხვერპლა.
1920 წელს ლონდონელმა ექიმმა ალექსანდრე ფლემინგმა, რომელიც ანტიბაქტერიული ფაქტორის გამოყვანაზე მუშაობდა, შეამჩნია, რომ დაობებულ პეტრის ფინჯანში ( სპეციალური ლაბორატორიული თავსახურიანი ფინჯანი, სადაც თესავენ ბაქტერიებსა და მიკროორგანიზმებს) ბაქტერიები ვერ მრავლდებოდნენ. ცხრა წლის შემდეგ მან გამოაქვეყნა სტატია თავის აღმოჩენის შესახებ მეცნიერულ ჟურნალში, ხოლო მისმა ერთ–ერთმა სტუდენტმა სესილ პეინმა ობის სოკოსგან მიღებული პენიცილინი პირველად გამოიყენა ადამიანზე.
მას შემდეგ, წარმოუდგენლად შემცირდა ინფექციურ დაავადებათა სირთულე და რაოდენობა, ბევრი მომაკვდენებლი დაავადება კი განკურნებადი გახდა.

P.S.ძნელი წარმოსადგენია, რა ბედი გვეწეოდა, რომელიმე მათგანი რომ ვერ გამოგვეგონებინა. მაგრამ, საბედნიეროდ, ეს უკვე ჩავლილი საფეხურებია. წინ კი უამრავი ახალი აღმოჩენა გველის.

მსგავსი ამბები

იხილეთ ასევე
Close
Back to top button