ფულის ერთეულები
სრულიადში იხილავთ რამოდენიმე ეროვნულ ფულის ერთეულს.
სანამ დავიწყებ მინდა გიამობოთ ფულის, ბანკნოტის შესახებ.
ფული — საქონლის ეკვივალენტია, შეფასებითი კატეგორიაა, რომელიც საქონელს ენიჭება საცალო ღიერბულების, საქონლის ხარისხის და მსზე დახარჯული შრომის მიხედვით. ფულს ისევე დიდი ხნის ისტორია აქვს, როგორც კაცობრიობის ცივილიზაციას. საუკუნეების სვლასთან ერთად ფულადი ერთეულებიც მუდმივად იცვლებოდა. მას ცალკეულ ქვეყანაში თავისი ისტორია აქვს და თითოეული თავისთავად უნიკალურია. თავდაპირველად ეს იყო უბრალოდ ნატურალური გაცვლა. ადამიანების პირველყოფილი საქმიანობის – ნადირობისა და შემგროვებლობის, უფრო ეფექტური საქმიანობით ჩანაცვლებამ განაპირობა გაცვლის საჭიროება ერთი საქონლისა მეორეზე, რომელიც დღემდე “ბარტერის” სახელით შემოინახა. მაგრამ შემდგომ პერიოდებში გასაცვლელი საქონლის სახეობების ზრდამ და დახარჯული დროის გამო, კომპანიონის ძებნაში, ადამიანებს აღარ აკმაყოფილებდათ საქონლის ნატურალური გაცვლა ანუ ბარტერი და გადაწყვიტეს მოეფიქრებინათ ისეთი უნივერსალური გადახდის საშუალება, რომლის სანაცვლოდაც შესაძლებელი იქნებოდა მიეღოთ ნებისმიერი სახის საქონელი და მომსახურება. ამის შედეგად მოიფიქრეს და განახორციელეს კიდეც, ეს საშუალება გახდა – ფული.
ბანკნოტი-იგივე ბანკის ბილეთი, ფულის საკრედიტო ნიშანი, რომელსაც უშვებს საემისიო ბანკი და რომელიც ცვლის ლითონის ფულს მიმოქცევაში. ბანკის ბილეთი წარმოიშვა ფულის, როგორც გადახდის საშუალების, განვითარებასთან ერთად. ბანკის ბილეთის რეგულირებული ემისია სახელმწიფოს მიერ ინგლისის ბანკის დაარსებით 1694 წელს დაიწყო. 1833 წელს ბანკის ბილეთი ინგლისის ეროვნულ ფულად გადაიქცა და გადახდის საშუალების კანონიერი უფლება მოიპოვა. დღესდღეობით მსოფლიოში ყველაზე გავრცელებულ და იტენსიურ მოხმარებაში მყოფ ეროვნული ვალუტას წარმოადგენს დოლარი, ევრო.
რამოდენიმე ეროვნული ვალუტა.
საქართველო: აბაზი; ქართული ლარი.
აბაზი ფულის ერთეული, ვერცხლის მონეტა. შემოიღო ირანში აბას I-მა (აქედან სახელწოდება). აბაზი სწრაფად გავრცელდა მეზობელ ქვეყნებში კერძოდ, საქართველოში. აბას I-ის დროინდელი აბაზის წონა 7,8გრამს უდრიდა.
ლარი.
სიტყვა “ლარი”, რომელიც შეირჩა ქართული ეროვნული ვალუტის ძირითადი ერთეულის სახელწოდებად, ძველი ქართული სიტყვაა და ნიშნავს ზოგადად განძს, ქონებას. სახელწოდება „ლარი“ ქართული ფულის ერთეულის დასახელებად 1991 წელს წამოაყენა აკადემიკოსმა ვ. ჩანტლაძემ მინისტრთა კაბინეტისათვის შედგენილ პროექტში.
ბანკნოტებზე გამოსახულნი არიან:1 ლარიანზე — ნიკო ფიროსმანი; 2 ლარიანზე — ზაქარია ფალიაშვილი;
5 ლარიანზე — ივანე ჯავახიშვილი; 10 ლარიანზე — აკაკი წერეთელი; 20 ლარიანზე — ილია ჭავჭავაძე;
50 ლარიანზე — თამარ მეფე; 100 ლარიანზე — შოთა რუსთაველი; 200 ლარიანზე — ქაქუცა ჩოლოყაშვილი.
ამერიკა:ამერიკული დოლარი
ამრიკული დოლარის საყოველთაოდ მიღებული აბრევიატურაა $, ან ალტერნატიულად US$.მიღებული იყო 1785 წელს აშშ-ის კონგრესის მიერ და ამჟამად ყველაზე მეტად გამოყენებული ვალუტაა მსოფლიოში. ერთეული ქვეყნებისა აშშ-ის დოლარს საკუთარ ვალუტად იყენებს, ასევე რამდენიმე სხვა ქვეყანაში ის დე-ფაქტო ვალუტაა.
ბანკნოტებზე გამოსახულები არიან: 1 დოლარიანზე – ჯორჯ ვაშინგტონი; 2 დოლარიანზე – ტომას ჯეფერსონი;
5 დოლარიანზე – აბრაამ ლინკოლნი; 10 დოლარიანზე – ალექსანდრე ჰამილტონი; 20 დოლარიანზე – ენდრიუ ჯექსონი; 50 დოლარიანზე – უილს გრანტი; 100 დოლარიანზე – ბენჯამინ ფრანკლინი; აგრეთვე არის 100 000 დოლარინანი რომელზეც გამოსახულია ვუდროუ ვილოსნი, ეს ბანკნოტა მიმოქცევაში არ იმყოფება მიუხედავად იმისა რომ ის ლეგალურია.
ევრო არის 17 ქვეყნის ეროვნული ვალუტა: ავსტრალია, ბელგია, გერმანია, საბერძნეთი, ირლანდია, ესპანეთი, იტალია, კვიპროსი, ლუკსენბურგი, მალტა, ნიდერლანდები, პორტუგალია, სლოვაკეთი, სლოვენია, ფინლიანდია, საფრანგეთი, ესტონეთი. მისი აბრევიატურაა €, ევრო მსოფლიო სავაჭრო ბაზრებზე როგორც სააღრიცხვო ვალუტა შემოვიდა 1999 წელს, ფიზიკური ბანკნოტები და მონეტები კი შემოღებულ იქნა 2002 წელს.
ბანკნოტებზე გამოსახულია: 5 ევროიანზე – ანტიკური და კლასიკური პერიოდი; 10 ევროიანზე – რომანული პერიოდი; 20 ევროიანზე – გოთიკა; 50 ევროიანზე – რენესანსი; 100 ევროიანზე – ბარროკო და როკკოკო;
200 ევროიანზე – ინდუსტრიალიზმის ეპოქა; 500 ევროიანზე – თანამედროვე ეპოქა.
შვეიცარიული ფრანკი:
სავალუტო და ლეგალური გადახდის საშუალება შვეიცარიაში და ლიხტენშტეინში. ფრანკის ბანკნოტებს უშვებს შვეიცარიის ცენტრალური ბანკი, შვეიცარიის ნაციონალური ბანკი, ხოლო მონეტებს უშვებს შვეიცარიის ფედერალური სახაზინო. შვეიცარიული ფრანკი გაჩნდა 1850 წელს და იგივე ღირებულება გააჩნდა როგორც ფრანგულ ფრანკს. ფრანკმა შეცვალა იმ დროისათვის მოხმარებაში მყოფი შვეიცარიული კანტონები.
ფრანკის ბანკნოტებზე გამოსახულია: 10 ფრანკზე – ლე კორბიუზე; 20 ფრანკზე – არტურ ონეგგერ;
50 ფრანკზე – სოფი ტაუბერ-არპ; 100 ფრანკზე – ალბერტო ჯაკომეტი; 200 ფრანკზე – შარლ ფერდინანდ რამიუ;
1000 ფრანკზე – იაკობ ბურკხარდტ.
გირვანქა სტერლინგი
დიდი ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის გაერთიანებული სამეფოს ფულის ერთეული. გამოისახება სიმბოლოთი £, მიმოქცევაშია 5, 10, 20, 50 ფუნტის დენომინაციის ბანკნოტები, ხოლო ბრიტანეთის შემადგენელ ცალკეულ ტერიტორიბზე (შოტლანდია, ოლსტერი, უელსი) ბანკნოტებს საკუთარი დიზაინით ბეჭდავენ. არსებობს რამოდენიმე ვერსია გირვანქა სტერლინგის წარმოშვების შესახებ. ზოგიერთი აკავშირებს მას ძველ ინგლისურ ვერცხლის მონეტებთან და ადასტურებს, რომ სახელწოდება წარმოიშვა XII საუკუნეში და პირდაპირი მნიშვნელობით გაგებული იყო როგორც “სუფთა ვერცხლის გირვანქა”. 1955 წელს ოქსფორდის უნივერსიტეტის ლექსიკონმა ჩამოაყალიბა თავისი ვერსია სახელწოდების შესახებ და წერს, რომ – სახელწოდება გირვანქა დაახლოებით 1300 წლის შემდგომ პერიოდში ჩამოყალიბდა და გამომდინარებოს ვერცხლისგან დამზადებული ნორმანდიული პენის სახელწოდებიდან, რომელიც შეიცავდა პატარა ზომის ვარსკვალავებს.
გირვანქა სტერლინგის ყველა ბანკნოტზე ერთ მხარეს გამოსახულია დედობალ ელიზაბეტ II, ხოლო მეორე მხარეს: 5 ფუნტზე – ელიზაბეტ ფრაი; 10 ფუნტზე – ჩარლზ დარვინი; 20 ფუნტზე – სერ ედუარდ ელგარი და ადამ სმიტი; 50 ფუნტზე – სერ ჯონ ჰოუბლონი.
თუ დაგაინტერესებთ სხვა ქვეყნების ბანკნოტებზეც დავწერ…))))