არქივი

“დურ აზ გორგასარ”

http://a.pix.ge/g/wgtek.jpg

ეჭვი არ მეპარება რო უცნაურის ძალიან ბევრმა მკითხველმა დეტალურად იცის ცნობები ქართველთა მეფის, ვახტანგ გორგასლის შესახებ, მაგრამ ვისაც დეტალურად არ აქვს წაკითხული ლეგენდარული მეფის საგმირო საქმეების შესახებ მინდა რომ ზედაპირული წარმოდგენა მაინც შევუქმნა მათ.
442 წელს, ქართლის მეფის, მირდატ VI ის სასახლეში იშვა უფლისწული, სახელად ვახტანგი. 7 წლის შემდეგ მირდატი გარდაიცვალა. მისი მეუღლის, საგდუხტის მამა სახელად ბარზაბონი სპარსულ პოლიტიკაზე იდგა და საქრისტიანოს მტრობდა. თვითონ მაზდეანი (ცეცხლთაყვანისმცემელი) გახლდათ. საგდუხტს არ სურდა დაეტოვებინა ობლად დარჩენილი ვახტანგი და სრულიად ქართლი, რასაც მამამისი აიძულებდა. ბარზაბოდმა საგდუხტს ქართლში დარჩენის სააცვლოდ მოლაპარაკება შესთავაზა. მისი პირობა იყო ასეთი: მცხეთაში უნდა დასხდნენ ჩემს მიერ გამოგზავნილი ცეცხლმსახური მოგვენი და მოსახლეობამ სურვილისაებრ უნდა აირჩიოს რელიგიაო. ასე მოვიდნენ მაზდეანი მოგვები და დასხდნენ მცხეთას, რომელსაც ამის გამო ეწოდა “მოგუთა”.
ვახტანგ ბატონიშვილი 10 წლისა ბრძანდებოდა, როდესაც ყოველი მხრიდან მოიწევდა მტერი საქართველოს ასაოხრებლად და მასზე საბატონოდ. ჩრდილოეთიდან ოსები, დასავლეთიდან ბიზანტიელები, რომლებიც ეგრისს შეესივნენ და მიაღწიეს ციხეგოჯამდე. და შეიქმნა ჩვენი მეფე 15 წლის და ავიდა ტახტზე.
საქართველოსთვის ყველაზე დიდ საფრთხეს ირანი წარმოადგენდა, ამის მიზეზით ვახტანგმა გადაწყვიტა კავკასიის ხალხთა გაერთიანება. საოცარი გმირობა გამოაჩინა ყმაწვილმა მეფემ “ჩრდილოურ ომებში”. დარიალის ხეობა, თერგისა და არაგვის კარის ვიწრობები, ახალი ციხე – სიმაგრეებითა და გოდოლებით ჩაკეტა მეფემ.
კავკასიაში ლაშქრობათა გამო ხალხმა ვახტანგ მეფეს “იალბუზის გმირი” უწოდა და სიმღერაც მიუძღვნა:
ვახტანგ მეფე ღმერთს უყვარდა,
ჩიდან ჩამოესმა რეკა;
იალბუზზე ფეხი შედგა,-
დიდმა მთებმა იწყეს დრეკა.
მოგეხსენებათ დასავლეთ საქართველოში ბიზანტიელები განაგებდნენ აფხაზეთის და ეგრისის ტერიტორიებს. ვახტან მეფემ ჯარი მათი მიმართულებით დასძრა და ბრძოლა ქართველთა გამარჯვებით დასრულდა.
სპარსეთისა და ბიზანტიის ხელმწიფეებმა ქართველ მეფესთან “მეგობრობა” და “მოყვრობა” არჩიეს. სპარსეთის მეფემ (ჰორმიზდ III) თავისი ქალიშვილი, ბალენდუხტიც კი მიათხოვა ვახტანგს. მაგრამ ვახტანგმა იცოდა, რომ მტერი მტრობას არ დაიშლიდა მოსალოდნელი საფრთხისათვის ემზადებოდა.
მართლაც, 467 წელს პეროზმა უზარმაზარი მხედრობა შემოუსია საქართველოს. პეროზმა ლაშქარი ქვემო ქართლზე (თავის საპიტიახშოზე) გამოატარა, სოფელი ტფილისი ააოხრა და “ცხენის ტერფზე” (დღევანდელი დიდუბე) დაბანაკდა.
ვახტანგ მეფეც უკვე მოსულიყო დიღმის მინდორზე ქართველთა ჯარით.
ბრძოლა იყო მძიმე, სისხლისმღვრელი.
სპარსელებმა შენიშნეს, რომ ქართველთა მეფეს მუზარადზე მგელი ჰქონდა გამოსახული, და სადაც გამოჩნდებოდა ატეხდნენ ყვირილს “დურ აზ გორგასარ” (მოერიდეთ თავსა მგლისასა). ბრძოლა ქართველთა გამარჯვებით დასრულდა.
პეროზ შაჰი ვახტანგ მეფესან სარევანშო(სამაგიერო) ომისათვის ემზადებოდა. მას ამ ომის საბაბი ჰქონდა: ვახტანგმა სიკვდილით დასაჯა ქვემო ქართლის პიტიახსი ვარსქენი, რომელმაც ქრისტიანობა მაზდეანობაზე გაცვალა, სამშობლო დიდებაზე და სიმდიდრეზე.
ქართველთა მეფემ იცოდა, რომ პიტიახშის მოკვლა სპარსეთის საომარ გამოწვევას უდრიდა, ამიტომ მან შიკრიკები აფრინა ჩრდილოეთით – ჰუნებთან, დასავლეთით – ბიზანტიელებთან და სამხრეთით – სომხებთან დახმარების სათხოვნელად. მოვიდნენ მხოლოდ სომხები, ვაჰან მამიკონიანის სარდლობით.
ვახტანგ მეფე პეროზის მიერ გამოგზავნილ ჯარს შეება, მაგრამ არც ვახტანგის სიმამაცე და არც მამიკონიანის თავდადება არ იყო საკმარისი მტრის დასამარცხებლად. სპარსელებმა გაიმარჯვეს. ვახტანგი ეგრისს გადავიდა. სპარსეთის ჯარს ცნობა მოუვიდა მეფე პეროზის დაღუპვის შესახებ, ამ დროს ეგრისიდან ვახტანგ მეფე ახალი ჯარით გამოჩნდა. სპარსელები აიყარნენ და გადაიხვეწნენ.
ამის შემდეგ თხუთმეტი წელიწადი შეინახა თავი საქართველომ სპარსელთა შემოსევებისგან. მაგრამ ბოლოს, 502 წელს, სპარსეთის მაშინდელმა ხელმწიფემ, კავადმა, აიღო ხელში მახვილი და მიმართა იგი ქართველთა წინააღმდეგ.
კალიასავით შემოესივნენ ივრის ხეობას, რუსთავს და სამგორს. ქართველთა ლაშქარიც მზად დახვდა (რიცხობრივად 5_ჯერ მცირენი) მტერს.პეტრე კათალიკოსმა დალოცა მეფე და ჯარი. სამი დღე ისმოდა ხმლების ჭახუნი, სამი დღე გრიალებდა ივრის ხეობა.
მეოთხედ, გადამწყვეტი შეტევისთვის შეკრა გორგასალმა ჯარი. სამ ნაწილად დაყო ლაშქარი. მარჯვენა ფლანგს ჯუანშერი სარდლობდა, მარცხენას ადარნესე ერისთავი. თვითონ მეფე შუა ნაწილს ჩაუდგა და საიერიშოდ სპარსელთა ბანაკის შუაგული, თვით შაჰის კარავი მონიშნა.
მეფემ იერიში ბრძანა და ბრძოლა დაიწყო. ის იყო რომ ქართველთა მეფემ სპარსთა შუაგული გაარღვია და შაჰის კარავს მიუახლოვდა, რომ უეცრად, რომელიღაც მოღალატემ, ომში თავდავიწყებით ჩართულ მეფეს, ჯაჭვჩარღვეულ მარცხენა იღლიაში გაარტყა ისარი. კარგა ხანს იბრძოდა დაჭრილი მეფე. ბოლოს გაცილდნენ ქანცგაწყვეტილი მოპირდაპირენი. ხუთჯერ ნაკლები დახოცილიყო ქართველთა ლაშქარი.
უჯარმას მიიყვანეს მძიმედ დაჭრილი ვახტანგ მეფე – იქვე გარდაიცვალა. უჯარმიდან წაიყვანეს და მცხეთაში დაკრძალეს, მისითვე აშენებულ სვეტიცხოველში.
დაბეჯითებოთ ამბობდა ხალხი 12 ბრჭყალი (2 მეტრი და 40 სანტიმეტრი) იყოო სიმაღლით.
აღჭურვილ ცხენს მხარზე მოიგდებდა და მცხეთიდან არმაზ – ციხეზე მუხლჩაუკრეფლად ავიდოდაო. როცა ომით და შრომით დამაშვრალ მეფეს ღვინო მოესურვებოდა, ღმერთი ყანწს მოაწოდებდაო…
ქართულ სახელმწიფო დროშას ეწოდა მისი სახელი – “გორგასლიანი”

მსგავსი ამბები

Back to top button