არქივი

ანდაზები . . . (ქართული)

11d133bab8c7

წარმოგიდგენთ ყველა ქართულ ანდაზას რომელიც იცოდით ან არ იცოდით …

ა, ბატონო ბაწარიო, დავით მეფეს გასწავლიო.
ა, დათვი და ა, კვალი!
აასვენა, აღარ დაასვენა.
ააფრინე ალალი, რაც არ არი – არ არი
აბდალი თავის პატრონის ფეხებს მეტი ჯაფა აქვსო
აგრე არ უნდა, თაყაო, შენ რომ მამული გაჰყაო.
აგორებული ქვა ხავსს არ მოიკიდებს
ადრე ამდგარი ჩიტი ნისკარტს იწმენდს, მძინარა – თვალებს იფშვნეტს
ადრე ამდგარსა კურდღელსა, ვერ მოეწევა მწევარი
ავი კაცი თავისთავის მკვლელია
ავი შემნახავი ქურდის ამხანაგიაო.
ავი შვილი დედმამის ჭირიაო
ავი ძაღლი არც თითონ შეჭამს, არც სხვას შეაჭმევსო
ავმა რა ქნა – ავის მეტი
ამირან გულში მღეროდა – ყმანო ბანი მითხარიო
ამღვრეულ წყალში თევზი ადვილად დაიჭირება
ან ვირი დარჩება, ან ვირის პატრონი
არ გათეთრდება ყორანი, რაც გინდა ხეხო ქვიშითა
არ მინდამა ცხრა ხინკალი შესჭამაო
არ უგვარობს მწყერსაო, არ შახდების ხესაო
არა გყავდეს მოახლეო, თავი მოიმოახლეო
არა მკითხე მოამბეო, თაროს ჩამოუარეო
არმად ნაშოვნი – არმად წახდებაო
არწივს საკენკით ვერ გააძღობო
ასი კაცი ცხენს კაზმავდა, “ვაი უკაცობასაო
ასჯერ გაზომე და ერთხელ გაჭერიო
აქლემი ისე არ დავარდება, რომ ვირის საპალნე არ აიკიდოს
აქლემის ქურდი და ნემსის ქურდი, ორივე ქურდიაო
აღმართი და დაღმართიო, არც ერთია წაღმართიო
ახალი ცოცხი კარგად გვის, ძველი მოატანს ქვიშასა

ბავშვი არ დაბადებულიყო და აბრამს არქმევდნენო
ბავშვის პირით სიმართლე ღაღადებსო
ბავშვს ჰკითხეს, რათ სტირიო, გამდის და ვტირიო
ბარი-ბარსა, თოხი-ტარსა
ბაყაყი ხალიჩაზე დააბრძანეს, ისკუპა და ისევ გუბეში ჩახტაო
ბაყაყმა ფეხი აიშვირა მეც ნალი დამაკარითო
ბაძვა სჯობია შურსაო
ბებიას გამომცხვარი კვერი ტკბილიაო
ბედაურები დაწყდაო, ვირს მოედანი დარჩაო
ბედაური ცხენი მათრახს არ დაიკრავსო
ბედი მომეც და სანეხვეზე გადამაგდე
ბევრი რათ უნდა დედასა, ერთი სჯობს სახელოვანი
ბევრის მდომმა ცოტაც დაკარგა
ბევრის მცოდნე ბევრჯერ შეცდებაო
ბერს ბერობა შეშვენის და ერს ერობა
ბრმა, თვალხილულს ატყუებდაო
ბრმათა შორის ცალ თვალიო, ვით პირველი სარდალიო
ბრმას ცოლი მოუკვდა – როგორ გავაგებინოთო? – გვერდს რომ აღარ მოუწვება, ხომ გაიგებსო
ბუტიას კერძი გემრიელიაო

გავიქეცი ქაჯიანს მეძახიან, დავდგები – ბანდიანსაო
გამგონი გაიგონებსო
გამშველებელს მოხვდებაო
გარეული მოვიდა, შინაური დააფრთხო

გაცემულ სიკეთეს ხალხი არ ივიწყებს
გაჭირვება მიჩვენე და მუხლს გიჩვენებო
გეშინოდეს იმისა, ვისაც შენი ეშინიანო
გველი გარედანაა ჭრელი, ადამიანი შიგნიდან
გველმა კანი გაიძრო, მაგრამ გული გველისა შერჩაო
გვყავს არ ვაფასებთ, დავკარგავთ და ვსტირით
გიჟს ნურც ჰკითხავ, ნურც დაუჯერებ
გლახა გლახას წაეკიდა ორივ წყალში ჩავარდაო
გლახას კიტრი მისცეს, გამოართო და თქვა: რაღა დასეტყვილი მერგოო
გულკეთილობა კაცს ააშენებს, ბოროტება კი დააქცევს
გონიერსა მწვრთნელი უყვარს,უგუნურსა გულსა ჰგმირდეს

დაბალსა მტერსაც ეკრძალე, ღვარსა ჰგავს დაღმამდინარსა
დავლიე ღვინო, მან მომკლა, არა და მისმა სურვილმა
დავრდომილს წიხლი კი არა, შველა უნდაო
დაკარგული ძროხა ცხრა ლიტრს იწველიდა, დაუკარგავი კი ერთ ჩარექსაც არაო
დამალულმა ჭირმა მოჰკლა კაციო
დაუჩვეველს ნუ დააჩვევ, დაჩვეულს ნუ გადააჩვევ
დედა იკითხეთ და კვიცი ისე იყიდეთ
დედის წინ გამქცევ კვიცსაო, მგელი გამოჰკრავს კბილსაო
დიაცთა უნდა იტირონ, მამაცთა – შური იძიონ
დიდ აღმართს დიდი დაღმართიც მოსდევსო
დიდ ხეს დიდი ნაფოტი დასცვივაო
დიდი კაცის ნაჩუქარი, მალე უნდა გადაყლაპო
დღემეხვალიე კაცსაო, თოვლი მოუვა კარსაო

ელაპარაკე რეგვენსაო, ურახუნე კედელსაო
ენას ძვალი არა აქვსო, სიტყვას ბაჟი არა აქვსო
ერთ კაცს სოფლიდან აძევებდენ და ის კი მამასახლისობას თხოულობდაო
ერთი თხილის გული ცხრა ძმამ გაიყოვო
ერთი ენძელა გაზაფხულს ვერ მოიყვანს
ერთი კაკლისთვის ქვას არ ისვრიანო.
ერთი კარი რომ მიიხურება, მეორე გაიღება
ერთი მგელი კვდება, მაგრამ სხვა ათასი ლეკვი რჩება
ერთი მერცხლის ჭიკჭიკი გაზაფხულს ვერ მოიყვანსო
ერთი ძაღლი ორ კურდღელს ერთად ვერ დაიჭერს
ერთმა თაგვმა ცხრა ქვევრი წაბილწაო
ერთმა წუწკმა ღორმა ასი ღორი გასვარაო
ერთმანეთისა ჯაბრითა, სახლი აივსო ნაგვითა
ეს ქათამი ჩვენსას კაკანებს და სხვაგან კვერცხსა სდებს
ეს ქვეყანა კიბეა: ზოგი ადის, ზოგი ჩამოდის

ვაი, ქონავ, ვაი უქონლობავ!
ვაი – ძველის გამგდებს და უი ახალის მომგდებსო
ვაის გავეყარეო, უის შევეყარეო
ვალმა სთქვა: ჭუჭრუტანაში შემოვძვრები და კარებში კი ვეღარ გავეტევიო
ვარდი უეკლოდ არავის მოუგლეჯია
ვეშაპი ისეთს არაფერს ჩაყლაპავს, მონელება არ შეეძლოს.
ვიდრე ჭკვიანი დაფიქრდეს, გიჟი ხიდს გადაირბენსო
ვინც გააჩინა თხა, მან მოუგრიხა რქა
ვინც დაიზარაო, არც გაიხარაო
ვინც მალე სჭრის, ის დიდხანს ნანობს
ვინც პატარა რამეს ვერ დააფასებს, ის ვერც დიდის ფასს მიხვდება
ვინც ქარს სთესავს, ის ქარიშხალს მოიმკისო
ვინც წყალზე გადო პატარა ხიდიო, მადლი ჰქნა ერთობ დიდიო
ვირისაგან წიხლი არ უნდა გეწყინოს
ვისაც რახარუხი ეჯავრება, სამჭედლოში ნუ შევა

ზამთრის მზე ყვავილს ვერ მოიყვანს
ზარმაცისათვის ყოველი დღე უქმეა
ზოგი ფრინველის ხორცსა სჭამენ, ზოგს კი ხორცს აჭმევენ.
ზოგი ცხოვრობს ბედითა, ზოგი ვერც გაჭირვებითა
ზოგის სიცოცხლე ვერცხლია, ზოგისა კი – ცეცხლიაო.
ზოგისა ბამბა ჩხრიალებს, ზოგისა კაკალიც არა.
ზოგსა კაცსა კაცი ჰქვიან, ზოგსა კაცსა კაცუნაო
ზოგჯერ გაქცევაც კაი ბიჭობააო
ზოგჯერ ტყუილი, მართალს სჯობიაო
ზურგთ უკან ხელმწიფესაც უძრახავენ
ზღვა ფაფად იდგა, უბედურს კოვზიც არ ხვდაო

თაგვმა თხარა თხარაო, კატა გამოთხარაო
თაგვს ბუმბულში აწვენდნენ და ის მიწის სოროში მიძვრებოდაო
თავის ბედს კაცი ვერ შემოუვლის.
თავის დამკარგველი – თმას დასტიროდაო
თევზმა თევზს უთხრა: – ცოტა იქით მიიძარიო, – საით მივიძრა, ორივენი ერთ ტაფაში ვიწვითო
თვალი სარკეა კაცისა, შიგ ბევრი რამა ხატიაო
თვალი უნებურიაო
თოფი მეთოფეს და მეთოფე – სოფელსაო
თუ თვალით ვერ დაინახო, ყურით გაგონილს ნუ დასდევო
თუ კაცმა არ გაიფხაკუნა, ისე ვერ იცხოვრებს
თუგინდ უკუღმა დაჯექი ოღონდ სწორე სთქვიო
თუ ორმა იცის – ღორმაც იცისო
თუ სარკე არა გაქვს, წყალში ჩაიხედე
თუ ღმერთი მწყალობს, – ეშმაკები ვერას დამაკლებენო
თხა გავყიდე, თხა ვიყიდე, სარგებელი ვერა ვნახე

თხამ მღვდლობა მოინდომა, აქაოდა გრძელი წვერი მაქვსო

იანვრის ქურდი მარტში გამოჩნდებაო.
იაფფასიან ხორცს ძაღლი არ შეჭამსო.
იაფი ყველაზე ძვირად დაგიჯდებაო.
იმედიანი შიმშილიც კარგიაო.
იმერელმა ნემსი იყიდა და ქარში ეფარებოდა, ქარი შუაზე გამიყოსო.
იმერელს ჰკითხეს: ყველაზე მძიმე რა არისო და – ცარიელი მუცელიო.
იმის მადლი მე ვიცი, თუ ხატი ჩემი შეჭედილია.
იმისთანა სიტყვა სთქვი, რომ ხვალ იმ სიტყვამ არ გაგაწბილოსო
ინდიშვილი, მინდიშვილი, რაც დედ-მამა – იგი შვილი.
ის უჯობს მამულსა, შვილი რომ სჯობდეს მამასა
ისარი და პირის სიტყვა, გასტყორცნი არ დაბრუნდება
ისე მგელი არ მოკვდება, რომ თხის დასამარხად გახდესო
ისეთი გოდორი დასწანი, რომ შენ შვილისშვილებსაც გამოადგესო
ისე გაება, როგორც ჩიტი კაკანათში.
იხარე, ჭერო, მოკვდი, მტერო!

კაი გუნებით ცოლქმარი თოხის ტარზე დაეტევაო
კაი კაცი გლახა კაცთან წახდება
კაი შეგირდი ოსტატის გულის ვარდია
კაი ცხენი დეზს არ ირტყამს და კაი ხარი – შოლტსაო
კაისათვის კაი ვის უქნია
კამეჩი წუმპეს წაიქცა, თავის ამინდი ჰგონია, ლაფში ჩაფლული ურემი შინ მიტანილი ჰგონია
კარგ მთქმელსა კარგი გამგონიც უნდა
კარგი ჰქენი, ქვას დადევი, გაიარე წინ დაგხვდება
კატას თევზი უყვარდა, მაგრამ ფეხის დასველება ეზარებოდა
კაცი ბჭობდა ღმერთი იცინოდაო
კაცი თავის თვალში ძელს არა ხედავს და სხვის თვალში ბალანსაც დაინახავს
კაცი რო დაითვრებაო, ორი კაცის ტოლა გაიზრდებაო
კაცი სანამ არ მოკვდება, მისი საქმე არ გამოჩნდებაო
კაცი უნდა კაცად იყვეს, სანთელსავით თვით დაიწვას და სხვას გზასა უნათებდეს
კაცი უნდა ხერხი იყოს, გაჰქონდეს და გამოჰქონდეს, განა კაცი ეჩო არის, სულ თავისკენ მიითლიდეს
კაცი ცხენს ვერ მოერია და უნაგირი დაამტვრიაო
კაცის გვარი ფუჭია, თუ არა აქვს ნიჭია
კაცს როცა არ უნდა, რიყეზე ისე გაივლის, ქვას არ დაინახავს
კვიცი გვარზე ხტისო
კლდესაც გაარღვევს წყლის წვეთი, თუ ერთ ადგილას სცემს მარად
კოკა წყალზე გატყდება, ქურდი ქურდობაში მოკვდება


ლამაზი ქალი ცოლად შეირთე – წყალში გადავარდიო.
ლამაზი ცოლის პატრონსა უნდა ჰყავდეს ძაღლი ფრთხილი, ან თითონ უნდა ფრთხილობდეს, ან იმისი დედამთილი
ლაშქრის შეყრა თუ გინდა, ბუკი უნდა დაკრაო
ლოთი კაცის ბედი დღეში სამჯერ გაიხსნებაო.
ლუკმა მაშინაა ტკბილი, როცა კაი კაცობითაა ნაშოვნი
ლხინში ნაბიჯით წადი, ჭირში სირბილით

გაგრძელება იქნება . .. . :papa: :papa:

მსგავსი ამბები

Back to top button