Memento mori არის ლათინური ფრაზა და ნიშნავს: “გახსოვდეს, რომ უნდა მოკვდე” ანუ “გახსოვდეს სიკვდილი”…
თითოეულ ხელოვნების, ნიმუშს ამ საკითხთან დაკავშირებულს, აქვს ერთადერთი მიზანი: გაახსენოს ადამიანებს მათი მოკვდაობა, ანუ ის რომ არავინაა უკვდავი. ძველ რომში ეს სიტყვები გამოიყენებოდა მაშინ, როცა რომაელი გენერალი აღნიშნავდა გამარჯვებას ქუჩებში… ძლევამოსილი გენერლის უკან დგებოდა მისი მონა, რომელიც ეუბნებოდა გენერალს: გახსოვდეს “Memento mori ” ან “Respice post te! Hominem te memento!” რაც ნიშნავდა “ყურადღებით იყავი, შენ მხოლოდ ადამიანი ხარ”, როგორც ამას აღნიშნავს Tertullian (Quintus Septimius Florens Tertullianus) თავის ყველაზე ცნობილ ნამუშევარში: Apologeticus. უმეტესი memento mori ნამუშევარი არის ქრისტიანული ხელოვნების შედეგი, თუმცა ბუდისტურ ხელოვნებაშიც მოიპოვება. ყველაზე კარგად memento mori შეიმჩნევა სამგლოვიარო ხელოვნებასა და არქიტექტურაში.
მაგალითად transi ანუ cadaver tomb ან “memento mori tomb” ანუ “სიკვდილის შემხსენებელი” (ლათ.),
memento mori ხშირად ასოცირდება მექსიკურ ფესტივალთან “გარდაცვლილის დღე” (Day of the Dead (Spanish: Día de los Muertos)) თავის ქალით გაფორმებული კამფეტების ჩათვლით და “ძვლებით” მორთული პურის ფუნთუშებით.
La Calavera Catrina
ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ფიგურა “გარდაცვლილის დღის” აღსანიშნავად მექსიკაში.
ფრანგული სოფელი ეზეს (Èze) ლოზუნგი არის: “Moriendo Renascor” რაც ნიშნავს “სიკვდილით ხელახლა ვიბადები” და მათი ემბლემა არის ძვალზე დამჯდარი ფენიქსი.
კოლონიალური ამერიკის ხელოვნებაში ძალიან ბევრი “Memento mori” ნახატები იყო, მისი პურიტანული გავლენის გამო. მე-17 საუკუნის პურიტანული მხატვრის თომას სმიტის (Thomas Smith, 1600-1700) შემოქმედებაში ბევრია ასეთი ნახატი. მის ავტოპორტრეტში აისახება ტიპიური “memento mori” თავისქალით ხელში, რომელიც მოახლოებულ სიკვდილს გამოხატავს.
“სიკვდილის ცეკვა” 1493, Michael Wolgemut, Hartmann Schedel-ის სულგრძელი ლიბერალიზმის ქრონიკებიდან
გრავირება გააკეთა Andries Jacobsz გერმანია, დაახლ.1610-1620 წწ.
სამი ცოცხალი და სამი კვდარი მეფე, გერმანია,1470-1500 წწ.
გამოქვეყნებულია პარიზში Jean Leclerc IV-ის მიერ 1600-1620 წწ.
გრავიურა ხეზე შესრულებული Urs Graf-ის მიერ, შვეიცარია 1524
ნიდერლანდები, 1599 წ.
ლონდონი, ინგლისი 1656 წ.
გრავირება გააკეთა Allaert Claesz, გერმანია 1562
გამოქვეყნებულია Girard Audran-ის მიერ, პარიზი, საფრანგეთი, 1660-1703 წ.წ.
გერმანია, 1675-1724.
Kamelot – Memento Mori
გრავირება გააკეთა Jan Saenredam , გერმანია 1592წ.
“Vanitas” (Memento Mori) გრავიურა გააკეთა Master MZ, გერმანია, 1500-1503 წ.წ. ხელოვნების მუზეუმი, ბუდაპეშტი,
Lucas Cranach უფროსის ნახატი, გერმანია, 1487-1553 წწ.
SCHEEMAEKERS, Petrus the Elder. Van Delft and Keurlinckx ოჯახების მემორიალი. 1688 წ.თეთრი, წითელი და შავი მარმარილო
Louis-François Roubiliac. ვესტმინსტერის სააბატო, ლონდონი 1761. Joseph და ლედი Elizabeth Nightingale-ის აკლდამა
მხატვარი William M Harnett
“Memento Mori” მხატვარი kakou eda
ახლა უფრო ხშირია შეცდომების დაშვება, ახლა მოდის ივნისი, ირგვლივ მწვანე მოლია.
ჩემი წმინდა სახელი პოეზიას დარჩება, ჩემი გული და სისხლი – ეს “Memento mori”-ა.
დღეს სამია ივნისის, მინდა იყოს ცამეტი, ჩემს გარშემო ციხეა – მწუხარების სავანე.
რომ მდომოდა სიცოცხლე, სიკვდილს არ ვიწამებდი, მიწა არ იქნებოდა ჩემთვის შავი სამარე.
სადღაც მთასთან იწვიმა, სადღაც მთაზე ბურია, ამნაირი ღიმილი უწინ მე არ ვიცოდი
ახლა მე ცას ვუცქერი, ცაზე ანთებულია ვარსკვლავები – სიმბოლო თეთრი მარადისობის.
ახლა რა ვქნა არ ვიცი, მე როდესაც ასე ვარ, როცა სულს ეპარება აჩრდილები სიბერის.
მე ძლიერი ტალანტი, ზეციური არსება, ჩემი ნაზი სამშობლო – ლაჟვარდები ცისფერი.
რა ვქნა, შავი ღამეა, მძიმე და უსაშველო, მახსოვს ჩემი სოფელი, მისი ყრუ ადგილები.
ახლა რაღაც სხვა მინდა, რაღაც სხვა, უსახელო, რომ დაღუპვა მომელის, ვიცი დანამდვილებით.
ნელა გადის დღეები და ძნელია გარჩევა, მე, ძვირფასო, ვერ მოვალ, გზა შენამდე შორია.
ჩემი გვარი: გრანელი – პოეზიას დარჩება, ჩემი გული და სისხლი – ეს ”MEMENTO MORI”-ა.
ტერენტი გრანელი
დახატულია Gerrit van Battem-ის მიერ 1624-1684 წწ.
სიკვდილი კლავს ჯარისკაცს 1520-1561
“სიკვდილის ცეკვა” Adriaen van de Venne 1630
http://www.mementomori-game.com/
ბერლინის სიკვდილის ცეკვა. ნაწ.2
Arnold Böcklin-ის დაუმთავრებელი ავტოპორტრეტი, სიკვდილტან ერთად, გერმანია,1871 (შვეიცარელი მხატვარი, დაიბადა1827წლის 16 ოქტომბერს. გარდაიცვალა 1901 წლის 16 იანვარს. მისი ყველაზე ცნობილი ნახატი “სიკვდილის კუნძული”)
“სიკვდილის კუნძული” 1880წ.
“სიცოცხლის კუნძული”
სიკდილის ცეკვა ტალინში ნაწ.2
ჰანს ჰოლბაინ უმცროსი, 1562წ.