ტერმინი ფეტიშიზმი წარმოდგება პორტუგალიური სიტყვისგან ფეტიში, რაც გაკეთებულს ნიშნავს. ასე უწოდებდნენ პოტუგალიელი მოგზაურები საგნებს, რომელთაც თაყვანს ცემდა აფრიკის ხალხები.
ფეტიშიზმი არის რელიგიური რწმენა რომელიც უსულო საგნებს ზებუნებრივ ძალებს მიაწერს.
პირველყოფილი ადმიანები ფიქრობდნენ, რომ საგნების დახმარებით შეეძლოთ დაეცვათ საკუთარი ქონება, მეურნეობა, და თავიანთი გვარის წევრებიც კი. იმ შორეულ ეპოქაში ადმიანები თითქმის მთლიანად ბუნების ძალებზე იყვნენ დამოკიდებულნი, მათ ეშინოდათ ბუნების შეუცნობელი ძალებისა,
რომელთა წინააგმდეგ ბრძოლა იმდროის პრიმიტიული ტექნიკით შეუძლებელი იყო. არ იცოდნენ საიდან მოელოდათ უბედურება ამიტომ ყოველგვარი მოვლენისთვის მზად ჰქონდათ ფეტიშები.პირველყოფილიადამიანი უსულო საგნებს სხვადასხვა ცოცხალი არსები8ს სხვადასხვა თვისებებს მიაწერდა. ფეტიშად სხვადასხვა საგანს მიიჩნევდნენ ხშირად არჩევანი დაკლავშირებული იყო ადამიანის პირად შრომით საქმიანობასთან მაგალითად ბენგალიაში დურგლები თაყვანს ცემდნენ ხერხს, დალაქები სამართEბელს მაკრატელსა და სარკეს, გადამწერები სამელნეს და ა.შ.
როგორ წარმოიქმნა ფეტიშისტური შეხედულებები წარმოვიდგინოთ ასეთი სურათი: პირველყოფილი ადმიანი სანადიროდ მიდის.გზაში მის ყურადღებას უცნაური ფორმის ქვა იპყრობს. ქვა ძალზედ წააგავს ცხოველს , რომლის მონადირებაც მას ჰქონდა განზრახული, ნადირობა წარმატებით დასრულდა მონადირეც გახარებულია და მისი წარმატებაც არა თავისსსავე მოხერხებულობას არამედ ნადირობის დაწყების წინ ნაპოვნ ქვას მიაწერა. ამგვარად მან უსულო საგნს ზებუნებრივი თვისებები მიაწერა.
მატერიალური საგნების თაყვანისცემის კვალი კარგად ჩანს თანამედროვეჩამორჩენილ ხალხის ცხოვრებაში. ავსტრალიელი აბორიგენის სიძლიერე განისაძღვრება მისი ბრჭყვიალა ფეტიშების რაოდენობით.
ავსტრალიელ აბორიგენებს სწამთ რომ ფეტიშებს განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვსთ.ისინი არ დაიწყებენ ნადირობას მანამდე თუ შესაფერისი ფეტიში არ მოძებნეს. ფეტიშის გარაშე არ ხდება არცერთი მნიშვნელოვანი მოგზაურობა.
ერთ-ერთ აფრიკელ ჯადოქარს 20 ათასამდე ფეტიში უპოვეს რას არ ნახავდით იქ მამლის ფრთებს, ადამიანის თმების ბღუჯას, ხის ნაჭრებს,ქვებს თიხის ქოთნებს… როცა კითხეს რას მფარველობს ეს ტიტოეული ფეტიშიო უპასუხა რომ თითოეულმა მათგანმა წარმატება მოუტანა მას ან მის ი ტომის წევრს თუ მათ წინაპარს.რათქმაუნდა ყველა ფეტიშს
ერთნაერ ძალას არ მიაწერენ. ზოგიერთი მათგანი გათანაბრებულიც კი ჰყავდათ ღმერთთან, ზოგს წარმატება უნდა მოეტანა პატრონისთვის ზოგიერთი მათგანი კი უბრალოდ პატრონის განწყობილებას გადმოსცემდა. ძველიადამიანების წარმოდგენით ფეტიშებს ყავდათ სულები რომელთაც გამასპინძლება და მზრუნველობა სჭირდებოდათ.
შეხედულება ფეტიშების ზებუნებრივი თვისებების შესახებ თანდათან ავგაროზებისა და თილისმების თაყვენისცემაში გადაიზარდა.უფრო გვიან. ამავე საფუძვლებით აღმოცენდა რელიგიებში წმინდა ატრიბუტების თაყვანისცემა. მიუხედავად იმისა რომ ფეტიშიზმის ეს სხვადასხვა ფორმა შინაარსით განსხვავებულია მათ შორის პრინციპული ზღვარის გავლება არასგზით არ შეიძლება.
თილისმის თუ ატრიბუტის არჩევას და შემდეგ პოპულარობასაც ატრიბუტის ფორმა და მოყვანილობა განაპირობებდა,ამ მხრივ აღსანიშნავია მანდრაგორასგან დამზადებული თილისმების გავრცელება. ამ მცენარის ფესვი, ცნობილი ჟენშენის ფესვის მსგავსად ადფამიანის ფიგურას წააგავს,ასეთმა საოცარმა ფაქტმა მისტიკურად განწყობილ ადამიანებს
აფიქრებინა, რომ მანდრაგორას რაღაც სასწაულებრივი მაგიური ძალა აქვს. მას იყენებდნენ ბანგის ტუ სხვა შესალოცი საშვალებების დასამზადებლად. განსაკუთრებით ძვირად ფასობდა მანდრაგორას ფესვები. რომელზეც Xშირად დიდი ოსტატობით ხატავდნენ მამაკაცის სახეს. ამგვარად მოხატული თილისმა ერთგვარად შინაური ღმერთი ხდებოდა ხოლმე. ხოლო მისი პატრონი დარწმუნებული იყო რომ სიკეტე ,ჯამრთელობა და წარმატება არ მოაკლდებოდა მას და მის ოჯახს. ასეთძვირფას თილისმას განსაკუთრებული პატივით ეპყრობოდნენ და განსაკუთრებულ ნაჭერში გახვეულს ინახავდნენ და ყუთში ინახავდნენ განსაკუთრებით ფასობდა საXრჩობელის ქვეშ ნაპოვნი მანდრაგორის ფესვები, ეს უთუოდ დაკავშირებული იყო მიცვალებულის კულტთან.
ავგაროზიდა თილისმა სინონიმები არ არის. ავგაროზი წარმოადგენს ლათინურ სიტყვას ამოლარი რაც ნიშნავს შემცუბუქებას აცილებას ადმიანები ფიქრობდნენ რომ
ავგაროზი ტუ არ ააცილებს განსაცდელს შეამსუბუქებს მაინც მას. თილისმას კი საფუძვლად უდევს ბერძნული სითყვა თილესმა რაც განდობის ხელდასხმის საიდუმლო ცერემონიას ნიშნავს, თილისმა არ მარტო აცილებს განსაცდელს მას არამედ აჯილდოვებს კიდეც სხვადასხვა სიკეთეებით. თილისმებიდან ზოგს წელიწადის ყველა დროში ქონდა გავლენა ზოგს კი პერიოდულად მაგალითად ვენერასადმი მიძღვნილი თილისმა , რომელსაც ქონდა ზოდიაქოს ნიშნები სასწორი თEვზი და ხარი. მის მფლობელს მაშინ ეხმარებოდა როდესაც გარკვეულ მდებარეობას იკავებდა ცაზე. შორეული წარსულში საყოველთაოდ ცნობილი თილისმებიდან უნდა აღინიშნოს ძველეგვიფტური ნეხვის ხოჭო, რომელიც ან ფირფიტაზეა გამოხატული ან ქვის პატარა ფიგურა გახლავთ. ძველეგვიფტელები
მიცვალებულისათვის აკეთებდნენ მუშტისხელა თიხის ხოჭოს, ფიგურები ბრტყელ მხარეზე ციტირებული იყო, ოცდამეათე თავი მიცვალებულთა წმინდა წიგნიდან რომელიც ადამიანს აიძულებდა ცუდი არფერი ეთქვა მიცვალებულისა და საიქიო სამსჯავროს შესახეაბ
