F-22 Raptor არის Lockheed Martin-ის მიერ წარმოებული ამერიკის შეერთებული შტატების ერთ ადგილიანი, ორ ძრავიანი სტელსის სისტემის მეხუთე თაობის გამანადგურებელი თვითმფრინავი, რომელიც შეიქმნა 1980-იან წლებში გამოშვებული F-15 Eagle-ს შესაცვლელად. აშშ-ის შეიარაღებაში შევიდა 2000-იან წლებში, მხოლოდ 187 F-22 არის შეკვეთილი. მისი ექსპორტი აკრძალურია, მიუხედევად იმისა, რომ იაპონიამ, ისრაელმა და ავსტრალიამ ინტერესი გამოიჩინა.
1981წელს თავდაცვის სამინისტრომ გამოაქვეყნა მოთხოვნა რომ სურდა შეიარაღებაში ყოლოდა ახალი მოიერიშე რომელიც მოიპოვებდა ცაში უპირატესობას და რომელსაც უნა შეეცვალა იმ დროისათვის საუკეთესო F15-ები.
მთავარი მოთხოვნები იყო:
1)უნდა ყოფილიყო აღჭურვილი თანამედროვე ტექნიკით
2)უნდა ქონოდა ახალი მძლავრი ძრავა ციფრული მართვადი სისტემებით
3)უნდა ყოფლიყო რადარებისთვის ნაკლებად შესამჩნევი
და
4)მრავალფუნქციური
კონკურსი გამოცხადდა 1986 წელს ივლისში
მონაწილეობა მიიღო:
1)lockheed/boeing/general dynamies
და
2)northrop/mcdonnel douglas
რომელთაც 50 თვეში უნდა შეექმნათ 5 თაობის სტელსი სისტემით აღჭურვილი მოიერიშე (პროტოტიპი)
1990 წელს ორივე გუნდმა შექმნა საცდელი ნიმუში
F22 Raptor და F23.
მისი სერიული წარმოება დაიწყო 2001 წელს 2003 წლის 14 იანვარს პირველი F22 დაეშვა “Hellic” აეროდრომზე, რომელიც მდებარეობს ნევადაში დაუსახლებელ ტერიტორიაზე.
2006 წლისათვის იგეგმებოდა 324 თვითფრინავის შესყიდვა პენტაგონის მიერ თუმცა 2008 წელს აშშ-ს თავდაცვის სამინისტრომ დასახელებული რაოდენობის ნაცვლად 188 ცალი F22 შეიძინა, მათგან 127 თვითფრინავის აგება დასრულებული იყო. ეკონომიკურმა კრიზისმა და თვითფრინავის სიძვირემ აშშ-ს მთავრობა იძულებული გახადა, F22 შემდეგ დაფინანსებაზე უარი ეთქვა, რათა ფული დაეზოგა შემდეგ პროექტზე…… (რომელსაც ეწოდა F 35)
F22 Raptor-ს შეიარაღება
ჩამონტაჟებული 20-მმ ქვემეხი М61А2 Vulcan 480 ვაზნით. 3 შეიარაღების შიდა ნაკვეთური: რეჟიმში ჰაერი-ჰაერი: მთავარ ნაკვეთურში(ფიუზელაჟის ქვემოთ): 6 მართვადი რაკეტა ჰაერი-ჰაერი AIM-120C AMRAAM. და გვერდითა ნაკვეთურებში: თითო მართვადი რაკეტა ჰაერი-ჰაერიAIM-9 Sidewinder რეჟიმში ჰაერი-მიწა: მთავარ ნაკვეთურში(ფიუზელაჟის ქვემოთ): 2 მართვადი რაკეტა ჰაერი-ჰაერიAIM-120C AMRAAM და 2 მართვადი450-კგ ბომბა GBU-32 JDAM გვერდითა ნაკვეთურებში: თითო მართვადი რაკეტა ჰაერი-ჰაერიAIM-9 Sidewinder რეჟიმში თვითმფრინავი დამპყრობელი-უპირატესობა ჰაერში : მთავარ ნაკვეთურში(ფიუზელაჟის ქვემოთ): მართვადი რაკეტა ჰაერი-ჰაერი AIM-120C AMRAAM. და გვერდითა ნაკვეთურებში:თითო მართვადი რაკეტა ჰაერი-ჰაერიAIM-9 Sidewinder გარეთა საკიდარზე 4 AIM-120C AMRAAM და 2 2271 л ПТБ რეჟიმში შორეული გამანადგურებელი: მთავარ ნაკვეთურში(ფიუზელაჟის ქვემოთ): 6 მართვადი რაკეტა ჰაერი-ჰაერი AIM-120C AMRAAM. და გვერდითა ნაკვეთურებში:თითო მართვადი რაკეტა ჰაერი-ჰაერიAIM-9 Sidewinder 4 გარეთა საკიდარზე 8 AIM-120C AMRAAM და 4 2271 л ПТБ
2010-2011 წლისათვის აშშ-ს შეიარაღებაში გააჩნია 139 ცალი F22 raptor
ისინი განლაგებულია:
1 ფრთა (27 და 94 ესკადრილია)-ავიაბაზა ლენგილი
3 ფრთა (90 და 525 ესკადრილია)-ავიაბაზა ელმენდორფ,ალიასკა
49 ფრთა (7 და 8 ესკადრილია) ავიაბაზა ხოლლომენ
53 ფრთა (422 ესკადრილია) ავიაბაზა ეგლინი
57 ფრთა (433 ესკადრილია/საბრძოლო დანიშნულების)ავიაბაზა ეგგლინ
192 ფრთა ვირჯინიის ნაციონალური გვარდია (149 ესკადრილია)ავიაბაზა ლენნგლი
325 ფრთა (43 ესკადრილია) ავიაბაზა ტინდალ ამ ბაზაზე განლაგებულია მფრინავების მოსამზადებელი ცენტრი
412 ფრთა (412 ესკადრილია) ავიაბაზა ედვარდი
477 ფრთა (302 ესკადრილია) ავიაბაზა ელმენდორფ,ალიასკა
ზოგიერთი მას იწუნებს, რადგან ფიქრობს, რომ იგი არაა გათვლილი ასიმეტრიული კონფლიქტებისთვის, რომლებშიც ამერიკელები მონაწილეობენ (ავღანეთის ომი, ერაყის ომი) და რომლებშიც, მათი აზრით, საჭიროა მოიერიშე თვითფრინავები და არა ცივი ომის ტიპიური საჰაერო უპირატესობის მფლობელი თვითმფრინავები.
2004 წლის 20 დეკემბერს, ნელის ბაზიდან აფრენის შემდეგ ერთი F-22 მაშინვე ჩამოვარდა. მფრინავმა დროულად მოახდინა კატაპულტირება და გადარჩა.2009 წლის 25 მარტს, ერთი F-22 ჩამოვარდა ედვარდსის ბაზიდან დაახლოებით 10 კილომეტრის დაშორებით. მფრინავი არ მსახურობდა აშშ-ის სამხედრო-საჰაერო ძალებში. იგი მუშაობდა კომპანია “Lockheed”-თვის.
დღევანდელი მდგომარეობით, F22 raptor ითვლება ყველაზე ძვირადღირებულ გამანადგურებლად მთელ მსოფლიოში. ერთი თვითფრინავის თვითღირებულება შეადგენს 146.2 მლნ დოლარს 2010 წლის მონაცემებით.
წყარო: armada.ge და უცხოური საიტები
