მუმიები
მუმიებს ძველ ეგვიპტეში ამზადებდნენ. ის წარმოადგენს მიცვალებული ადამიანის (ზოგ შემთხვევაში ცხოველის) სპეციალურ საფენებში გახვეულ სხეულს გარკვეული პროცედურების ჩატარების შემდეგ.
ეგვიპტური ლეგენდის თანახმად პირველი მუმია ეგვიპტელმა ქალღმერთმა- ისისმა დაამზადა.
სანამ ამ ლეგენდას მოგითხრობთ, მინდა გარკვეული წარმოდგენა შეგიქმნათ მასში “მონაწილე” პერსონაჟებზე. (ყველა ეს პერსონაჟი ეგვიპტელთა ღმერთები არიან)
ოსირისი- ზედა და ქვედა ეგვიპტის მბრძანებელი. მან დიდხანს იმეფა სანამ მოკლავდნენ. ეგვიპტელთა წარმოდგენით, ახლა ის მიწისქვეშეთის მეფეა.
ისისი- ოსირისის მეუღლე. ის დიდ გრძნეულად არის მიჩნეული.
სეთი- ოსირისის ბოროტი ძმა.
ჰორი- ოსირისის და ისისის(იგივე იზიდა) შვილი.
ლეგენდა გვიამბობს, რომ სეთი, რომელიც მისი ძმის დაუძინებელი მტერი იყო ოსირისი მოკლა, მისი სხეული ნაწილებად დაჩეხა და თოთხმეტ სხვადასხვა, საიდუმლო ადგილას დამალა.
ისისმა იპოვა ქმრის დაჩეხილი სხეულის ნაწილები, რომლისგანაც პირველი მუმია გააკეთა, შემდეგ საიდუმლოდ დამარხა და ყოვლისშემძლე ჯადოსნური ლოცვებით დაიცვა.
სეთი ეგვიპტის ტახტს დაეპატრონა და მრავალ წელს მეფობდა, სანამ ჰორმა, შევარდენისთავიანმა ჭაბუკმა შური იძია მამის მკვლელზე. სეთის შემდეგ ეგვვიპტის ტახტი ჰორმა დაიკავა. ის სამართლიანად მეფობდა, ამიტომ მის საპატივცემულოდ ძალიან ბევრი ტაძარი აშენდა.
მუმიფიკაცია
მუმიფიკაცია ოთხ საფეხურად იყოფა:
1) ორგანოების ამოღება
პირველად მიცვალებულის ორგანოებს და ტვინს იღებდნენ სხეულიდან. ტვინს აგდებდნენ, დანარჩენ ორგანოებს კი კანობებში ცალ-ცალკე ინახავდნენ.
2) გამოშრობა
შემდეგ გვამს ფარავდნენ სპეციალური მარილი “ნიტრონით” და დაახლოებით ერთი თვის განმავლობაში გამოსაშრობად ტოვებდნენ, რათა შემდგომში არ გახრწნილიყო.
3) შეხვევა
მესამე ეტაპი მოიცავდა გვამის ათასობით იარდის (დაახლოებით 0.9144 მეტრი) სიგრძის დოლაბანდით შეხვევას. შეხვევა სხეულს იცავდა. სახვევებში სამკაულებსა თუ ჯადოსნურ ამულეტებს ატანდნენ.
4) დაკრძალვა
ბოლოს მუმიას დიდ ნაჭერში ახვევდნენ და ხშირად მკვდართა წიგნის პაპირუსს ატანდნენ, რათა გარდაცვლილის სხეულს გაცოცხლება, ხოლო სამშვინელს, ანუ “ბა”-ს, მოძრაობა გაადვილებოდა.
ადრეული მუმიები
თავდაპირველად მუმიებს არ აბალზამირებდნენ. სიკვდილის შემდეგ ადამიანს უდაბნოს ცხელ, მშრალ ქვიშაში მარხავდნენ, რომელიც სხეულს საკმაოდ კარგად ინახავდა. საზოგადოების განვითარებასთან ერთად მდიდრებს სამარხებში კრძალავდნენ, სადაც ქვიშა არ იყო, ამიტომ სხეულის დაბალზამირების ხერხები კარგად განვითარდა.
სულთა სამყარო
ადამიანის სულის ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილები იყო კა და ბა. სიკვდილის შემდეგ სასიცოცხლოდ ორივეს სჭირდებოდა სხეული. ამიტომ ზრუნავდნენ ეგვიპტელები ასე სხეულის შესანარჩუნებლად. კა სულის ორეული იყო და ადამიანივით გამოიყურებოდა. მას შეეძლო სხეულის დატოვება, მაგრამ გამოსაკვებად და დასასვენებლად სხეულს უბრუნდებოდა. ბა ადამიანის სასიცოცხლო ძალა იყო, რომელსაც სხეული სჭირდებოდა, რათა ზედ ჩიტივით “ჩამომჯდარიყო”. იყო აკიც, რომელიც ზემოთ მიისწრაფოდა, რათა ვარსკვლავებს შერწყმოდა. მნიშვნელოვანი იყო ადამიანის სახელიც- სახელის გარეშე, თითქოს, არც არსებობდი.
დაკრძალვა
გარდაცვლილი დიდებულის სხეული ნილოსის მარცხენა ნაპირზე გადაჰქონდათ. იქ მუმიფიცირებამდე განწმენდის რიტუალს უტარებდენ. შემდეგ კუბოში ჩაასვენებდნენ და სამარხში მიასვენებდნენ. ნათესავებსა და მეგობრებს ყველაფერი მიჰქონდათ, რაც მიცვალებულს საიქიოში დასჭირდებოდა, ხოლო პროფესიონალი მოტირლები გზადაგზა მოთქვამდნენ
ენის ახსნა
სამარხში მუმიას წამოაყენებდნენ და ქურუმი “ანის ახსნის” ცერემონიას უტარებდა.ხელ-ფეხზე, თვალებზე, ყურებზე, ცხვირსა და ტუჩებზე შეხებით ქურუმები სხვადასხვა გრძნობას “ათავისუფლებდნენ”, რათა მათ საიქიოშიც ემოქმედათ. შემდეგ კუბოს სამარხში დგამდნენ, იქვე საკვებს, ავეჯსა და სხვა საჭირო ნივთებს უტოვებდნენ და სამარხს ლუქავდნენ. საიქიოში მიმავალ ადამიანსა და მის ბას გრძელი და საშიში გზა ელოდათ. ჯერ ურჩხულების მიერ დაცული ჭიშკრები უნდა გაევლოთ, რათა სამსჯავრომდე მიეღწიათ.
იქ ადამიანს ცოდვათა გრძელი ნუსხა უნდა წარმოეთქვა 42 მსაჯულის წინაშე და დაეფიცა, რომ არც ერთი მათგანი არ ჩაუდენია. ამის მერე ღმერთი ანუბისი მის გულს აიღებდა და სასწორზე დადებდა, რომლის მეორე მხარეს მაატის, ანუ ჭეშმარიტების ბუმბული იყო. აქვე თოთი იდგა განაჩენის დასაწერად.
პატიოსანი ადამიანის გულს ბუმბულის წონა ექნებოდა და იგი კვლავ გააგრძელებდა გზას, რათა საიქიოში ოსირისსა და თავის ნათესავებს შეხვედროდა. თუ გული ცოდვებით იყო დამძმებული, მას ნიანგისთავა ურჩხული, ამუტი შეჭამდა. (სამწუხაროდ, “ენის ახსნის” სურათების მოძებნა დამავიწყდა და ეხლა გამახსენდა რო დაუსურათებელი არის :X)
კანოპები
როდესაც ადამიანს მუმიფიცირებას უკეთებდნენ, შიდა ორგანოებს აცლიდნენ და კანოპებში დებდნენ, რომლებსაც სხვადასხვა ღმერთები იცავდნენ.
1)ტურის კანოპა
ტურისთავიანი ღმერთი დუამტეფი იცავდა გარდაცვლილის კუჭს.
2)ადამიანის კანოპა
ღვიძლს ათავსებდნენ ღმერთი იმსეთის კანოპეში, რომელსაც ადამიანის თავი ჰქონდა.
3)ბაბუინის კანოპა
ფილტვები ინახებოდა ბაბუინისთავიანი ღმერთის, ჰაპისის კანოპეში.
4)შევარდენის კანოპა
შევარდენისთავიანი ღმერთი ქებეხსნუეფი იცავდა გარდაცვლილის ნაწლავებს.
***
დღეისთვის სულ ეს იყო:) ეს ჩემი პირველი პოსტია და იმედი მაქვს მოგეწონათ:)♥
წყარო: ენციკლოპედიები და წიგნები ეგვიპტოლოგიაზე + ჩემი თავი :დ