არქივი

აქემენიანთა იმპერია

center

ძალიან დიდი ხანია პოსტი არ დამიდია. ამ პოსტში მინდა გავეცნოთ აქემანანთა იმერიას. მათ ყველაზე მნიშვნელოვან მეფეებს, მათ საქმეებს, ბრძლებს და ა.შ. საკმაოდ ზედაპირულად.

 

აქემენიანთა დინასტიის სათავის დამდებად ითვლება აქემენი. ხოლო აქემენიანთა სახელმწიფოს იმპერიად მქცეველი კი არის კიროს II.  საერთოდ სპარსეთის ეს იმპერია ქრ.შ-მდე 558 წელს შეიქმნა, თავიდან იგი მიდიის ბატონობის ქვეშ იყო მოქცეული.

ქრ.შ-მდე 553 წელს აქემენიანებმა აიღეს მიდიის სატახტო ქალაქი ეკბატანი, ხოლო 550 წელს კი მთლიანად მიდია დაიპყრეს და გათავისუფლდნენ მისგან, ასევე რა თქმა უნდა განადგურდა მიიდს სახელმწიფო. კიროსმა ძალიან გააძლიერა სპარსეთი, მისი მეთაურებით მათ დაიპყრეს ლიდია 546 წ. 539 წ. ბაბილონი, ასევე 545-დან 539-მდე სოგდიანები, სკვითები, ხორეზმი და ბაქტრია.

530 წელს მასაგეტის ტომების წინააღმდეგ ლაშქრობაში გარდაიცვალა კიროს II.  ხოლო ამავე წელს მის ნაცვლად ტახტზე ავიდა კამბის II მან მოახერხა ეგვიპტის დაპყრობა 525 წელს. 522 წელს კი კამბისი მოკლა მოღალატე ქურუმმა გაუმატამ და თვითონ ავიდა ტახტზე, მაგრამ მისი მეფობა სულ რამოდენიმე თვე გაგრძელდა, იმავე წელს იგი მოკლა დარიოს I-მა და თვითონ ავიდა ტახტზე. დარიოსმა ქვეყანაში ბევრი რეფორმა გაატარა. იმპერია დაჰყო სატრაპიებად, რომელთაც სათავეში სატრაპები ჩაუყენა. სულ 20 სატრაპია იყო, მათ შორის მე-19 სატრაპია იყო კოლხეთი. ასევე დარიოსმა შემოიღო ერთიანი ენა არამეული(სირიული), საერთო სამართალი იყო ბაბილონური სამართალი. მან ააგო სამეფო გზა, რომელიც ერთმანეთს უკავშირებდა  სიზსა და სარდს. იმპერიის ორ ქალაქს. ასევე მან დაიპყრო ეგეოსის ზღვის კუნძულები.

490 წელს მოხდა მარათონის ბრძოლა, მას შემდეგ რაც ერთ-ერთი იონური სახელმწიფო მილეთი აუჯანყდა სპარსეთს და ამ აჯანყებას მხარი ბერძნულმა ქალაქ სახელმწიფომ ათენმა დაუჭირა. დარიოსი ათენზე აგნრისხდა და მათ წინააღმდეგ გალაშქრება აგდაწყვიტა. ბრძოლა 490 წელს მარათონის ველზე მოხდა, სადაც სპარსელები დამარცხდნენ. დარიოსი ამ ბრძOლის შემდეგ ეგვიპტეში წავიდა აჯანყების ჩასახშობად სადაც გარდაიცვალა კიდე 486 წელს.

დარიოსის მემკვიდრე იყო ქსერქსე. ქსერქსემ გადაწყვიტა დარიოსის საქმის დასრულება და გაილაშქრა ათენის წინააღმდეგ. დარიოსი გზად ცნობილმა 300 სპარტელმა შეაფერხა, რომელთა გმირობაც დღემდე მოვიდა, ეს მოხდა თერმოპილეს გასასვლელში. ამით ისარგებლეს ათენელებმა, რომელთა მთავრსარდალმაც თემისტოკლემ მოსახლეობა კუნძულ კრეტაზე გახიზნა და გადაწყვიტა სპარსლთა ფლოტის სალამინის სრუტეში შეტყუება. იგი ფიქრობდა რომ ამ ვიწრო სრუტეში სპარსელთა დიდი ზომის ხომალდებს მანევრიება უნდა გასჭირვებოდათ, ასეც მოხდა და ათენელებმა კვლავ გაიმარჯვეს. შემდეგი დაპირისპირება აქემენიანებსა და ბერძნებს შორის მოხდა 479 წელს პლატეასა და მიკანის კონცხზე, სპარსლები აქც დამარცხდნენ,  479 წელს კი ზავი დაიდო ბერძნებსა და სპარსელებს შორის.

ქსერქსეს შემდეგ გაემფდა არტა ქსერქსე I , რომლის მმართველობის დროსაც ყველაზე მნიშვნელოვანი რაც მოხდა იყო ის რომ, ჰალიკარნასში აიგო მავზოლეუმი, რომემლიც შემდეგ მსფლიოს 7 საოცრებიდან ერთ-ერთი გახდა.

ამის შემდეგ სპარსეთი მოიცვა დაახლოებით 40 წლაინმა შიდა ომებმა. ამ ომების და დაპირისპირების დასრულების შემდეგ, ტახტზე ავიდა დარიოს III 336 წელს. თუმცა მას არც ისე დიდხანს მოუწია მეფობა, 334 წელს დაიწყო ალექსანდრე მაკედონელის ლაშქრობა სპარსეთის წინააღმდეგ. დარიოსი ქვეყნიდან გაიქცა და დევნილებაში მყოფი მოღალატემ მოკლა. ქრ.შ-მდე 330 წელს აქემნიანთა იმპერია ოფიციალურად განადგურდა, ალექსანდერე მაკედონელმა კი, რომელმაც ცოლად დარიოსის ქალიშვილი შეირთო, თავი სრულიად სპარსეთის მეფედ გამოაცხადა.

სულ ეს იყო, იმედია მოგეწონათ პოსტი.

მსგავსი ამბები

Back to top button